Bài viết này mình chỉ nói về 1 mảng thực sự nhỏ của dòng van bi công nghiệp, đó là van bi inox. Trong bài viết này mình sẽ đi những khái niệm chính sau:
- Van bi inox là gì?
- Các loại van bi inox
- Cấu tạo của van inox tay gạt
- Nguyên lý hoạt động của van
- Ứng dụng của van bi inox
- Tên gọi
- Giá cả, xuất xứ
- …..
Lưu ý: đây là kiến thức tổng quát giúp người tiêu dùng, người mua có thể có thông tin sơ lược về van bi inox này, không chỉ trong lĩnh vực xây dựng, thầu nhà cửa, gia đình dân dụng hay đơn giản nhỏ lẻ như van vòi cho tưới sân, nhà bếp, phòng tắm…
1. Van bi inox là gì?
Khái niệm này chia làm 3 phần: Van, Van bi và van bi inox để dễ hiểu. Tên tiếng anh đầy đủ là stainless steel ball valve. Valve = van, ball valve = van bi, stainless steel = inox hay thép không gì. Van là thiết bị giúp đóng mở, điều chỉnh dòng chảy như dòng nước, hơi, khí, dầu…theo mục đích sử dụng. Van bi là van mà ty của nó dạng hình viên bi (xem hình). Van bi inox chỉ đơn giản là tên gọi của van bi có chất liệu bằng inox
2. Các loại van bi inox
Thông thường van bi inox sẽ được phân chia theo những tính chất sau:
– Chất liệu inox:
van bi inox 201, van bi inox 304, van bi inox 316 hay van bi inox 316L. Sở dĩ có sự khác biệt về tính chất inox là do hỗn hợp inox (thành phần) trong từng loại dẫn tới độ bền và giá cả cũng chênh lệch rất nhiều. Có thể sắp xếp theo thứ bậc như sau:
inox 201 < inox 304 < inox 316 < inox 316 L
Để tìm hiểu sâu hơn về inox 201, 304, 316 các phân biệt, tính chất…các bạn có thể tham khảo bài viết liên quan
– Theo cần điều khiển:
van bi inox tay gạt, van bi inox tay quay và van bi inox tay bướm. Loại phổ thông nhất là tay gạt đây là loại chỉ cần quay 1/4 góc 90 độ là có thể đóng mở van. Loại tay gạt cánh bướm cũng tương tự nhu tay gạt thường chỉ khách hình dạng tay gạt là cánh bướm. Loại cuối cùng là tay, nghĩa là quay vô lăng tròn để đóng mở van. (xem hình). Loại tay quay thường đường dùng cho các van có kích thước lớn, van mặt bích giúp cho người dùng có thể dễ dàng điều khiển đóng mở hơn.
– Theo kiểu lắp vào hệ thống:
nối bích hay nối ren (rắc co). nối bích là dạng mặt bích hay vòng tròn có nhiều lỗ theo viền để lắp bulong vào. Nối ren là dạng có những đường ren, đường xoắn ốc. (xem hình). Thông thường ở những size nhỏ thiết kế ren là chủ yếu (< DN50) và những size lớn (> DN50) được thiết kế mặt bích cho tiện việc lắp ráp và cũng đảm bảo sự chắc chắn khi lắp vào hệ thống.
– Theo kiểu điều khiển:
van bi inox đầu khí nén và van bi inox đầu điện / điện từ. Nhưng tên gọi của nó thì việc hoạt động đóng mở van sẽ được điều khiển bới 1 đầu điều khiển (Actuator control). Đầu này có thể hoạt động theo nguyên lý khí nén hoặc dùng điện như loại điện 24vDC, 220V,…
– Phân loại theo thân:
van bi inox 1 mảnh (ball valve 1pc) – van bi inox 2 mảnh (ball valve 2pc) và van bi inox 3 mảnh (ball valve 3pc). Sở dĩ có sự khác biệt này là do thân van được sản xuất liền mảnh hay gồm nhiều phần lắp lại. Tùy theo mục đích sử dụng nhất định, mỗi van có sự thích hợp riêng. Loại phổ thông trên thị trường là 2 mảnh.
Loại van bi 3 mảnh thường dùng cho khí nén, loại 1 mảnh thì dùng cho hơi.. Hầu hết các kỹ sư ở những công trình xây dựng hoặc ở các xưởng sản xuất van bi sẽ được đào tạo để hiểu tại sao có sự phân biệt về thiết kế của 3 loại này. Ở van bi 1 thân hay 1 mảnh (tiếng anh là Ball valve 1 piece hay 1 pc) là thiết kế ít tốn kém nhất trong 3 loại thiết kế nhờ phần thân liền mach (Đó là lý do họ đặt lên là 1 thân).
Tất nhiên, điều này sẽ mang đến những ưu và nhược điểm nhất định. Ưu điểm sẽ giúp giảm thiểu chi phí thiết kế và nguyên liệu, vì chỉ có 1 khuôn đúc thành 1 thân là xong, không cần 2 hay 3 bộ phận và ráp nối như 2 thân và 3 thân. Một ưu điểm nữa là vì liền mạch nên nó là thiết kế hạn chế rò rỉ nhất.
Nhưng nhược điểm thực sự đáng lo ngại đó là bảo trì và thay thế. Gần như chúng ta phải thay cả van nếu van hỏng (trừ tay gạt). Nếu người mua không yêu cầu về thiết kế, kiểm tra, đơn giản thì chọn lựa loại 1 thân là vừa đủ với nhu cầu sử dụng. Phức tạp hơn so với 1 thân là loại 2 thân. Ở đây, thiết kế này cho 1 phần đầu ren kết nối là bộ phận rời rạc.
Vậy đồng nghĩa, van 2 thân sẽ có mức độ rủi ro bị xì nhiều hơn 1 thân. Tuy nhiên, 2 thân là dòng van bi cực kỳ phổ biến (có thể nói phổ biến nhất trong 2 loại) vì những ưu điểm sau: phù hợp với nhiều yêu cầu kỹ thuật khác nhau, chi phí có thể cao hơn 1 thân nhưng chênh lệch không nhiều, có thể sản xuất cho những dòng size lớn và đặt biệt là thiết kế cho mặt bích tốt. Cuối cùng là dòng van bi 3 thân phức tạp nhất trong 3 loại. Tuy bất lợi so với 2 loại kia về giá thành cao, độ rủi ro xì hở.
Nhưng, lại có 1 lợi thế cực kỳ cao khiến nhà đầu tư lựa chọn. Đó là khả năng sửa chữa, bảo dưỡng, vệ sinh được thực hiện 1 cách dễ dàng mà không ảnh hưởng đến hệ thống. Van 3 mảnh phổ biến ở cả đầu ren và đầu hàn, ngoài ra còn ứng dụng tốt ở điều kiện khí nén, nhiệt độ cao, ứng dụng đông lạnh, ứng dụng liên quan đến vệ sinh…
– Phân loại theo đường dẫn trong van:
giảm từ đầu vào trong thân van (reducing bore) hay giữ nguyên (full bore). Loại van bi 1 mảnh thường là reducing bore và loại 2 mảnh thường là full bore.
– Phân loại theo có khóa và không khóa (locked hole):
nhằm đảm bảo van được mở và giữ đúng vị trí. Trên thân một số van có lỗ để khóa lại van, giúp tay gạt không thể dịch chuyển được, đồng thời bằng cách khóa van, người dùng sẽ không bị nhầm lẫn van khóa đóng hay mở.
3. Cấu tạo đơn giản của 1 van bi inox:
tay gạt (lever handel), thân van (body), Gioăng bi (seat), Bi (ball), trục van (stem), gioăng trục (O ring), ốc (nut), ốc tay (wheel nut)…Thông thường các chi tiết này sẽ được mô tả cụ thể trên catalogue sản phẩm, bên cạnh kèm chú thích hình vẽ + vật liệu cấu thành + tiêu chuẩn và bảng đo chi tiết chiều dài từng bộ phận trên van.
4. Nguyên lý hoạt động:
bi trong thân van không van hình cầu liền mạch, mà là dạng cầu rỗng. Khi xoay tay gạt van 1 góc 90, thì quả mặt lỗ của bi trong van cũng xoay về phía lỗ thoát nước cho phép nước chảy qua van. Khi đóng van, mặt kín của bi sẽ phủ che lỗ thoát không cho dòng chảy chảy qua. Các bạn có thể xem hình để dễ hình dung hơn hoặc có thể google và lên youtube xem video về cách mà van bi hoạt động đóng mỏ dòng chảy như thế nào.
5. Ứng dụng van bi inox
Van bi được sử dụng rộng rãi trong đóng mở dòng nước gia dụng, trong các ngành công nghiệp khí nén, lò hơi. Đặc biệt tính chất inox giúp van bi hạn chế bị oxy hóa trong các môi trường như nước giếng, hóa chất, dầu, khí và các chất lỏng ăn mòn. Tạo điều kiện sử dụng trong y tế, vệ sinh, vi sinh và thực phẩm, giải khát…. So với van đồng hay nhựa, van bi inox có sự cứng cáp, độ bền cao, khả năng chịu áp và chịu nhiệt tốt hơn.
6. Giá thành, giá cả
Nhìn trên mặt bằng chung, van bi inox sẽ cao hơn so với van bi đồng, van bi nhựa cùng loại về giá cả, nhưng bù lại chất lượng và độ chắc chắn cao hơn. Nếu bạn có nhu cầu mua sỉ tốt nhất nên hỏi giá để các người bán có thể gửi bảng giá hoặc báo giá tốt cho bạn dựa trên số lượng mua.
7. Ưu điểm, hạn chế
Ưu điểm: Giúp đóng mở nhanh, sử dụng tốt trong nhiều môi trường khác nhau, giá thành rẻ, dễ kiếm và thay thế trên thị trường. Hạn chế: đây là loại van 2 chiều, khi mở cho dòng chảy cả 2 bên qua lại. Không giống như van 1 chiều chỉ có phép dòng chảy 1 chiều đi qua.
8. Tên gọi khác, tên gọi phổ thông:
Van khóa nước 2 chiều, van cock inox, van inox khí nén, van khóa nước inox, van chặn nước, van xả, van đóng mở inox, van vòi inox….
9. Xuất xứ:
đa dạng từ châu Á đến châu Âu, phổ biến và rẻ như hàng Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc. Loại bình dân như Italy, hoặc cao cấp như Nhật….Ngoài ra còn có Thổ Nhĩ Kỳ, Malaysia, Đức… Nếu khách hàng lo ngại về chất lượng và sự đa dạng của sản phẩm này, có thể tham khảo các loại van bi inox của Van Giá Rẻ. Van bi inox 1 mảnh giá chỉ từ 66,000 , 2 mảnh chỉ từ 60,000….
